|
เศรษฐกิจพอเพียง
|
ภายหลังจากเกิดวิกฤตทางเศรษฐกิจในปี พ.ศ. 2540 หรือที่ เราเรียกปรากฏการณ์ครั้งนี้ว่า “เศรษฐกิจฟองสบู่แตก” ทำให้เกิด การทบทวนการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศไทยครั้งใหญ่ มีนัก เศรษฐศาสตร์หลายคนออกมาวิพากษ์วิจารณ์ถึงปัญหาและแนวทาง การแก้ไขวิกฤตการณ์นี้ซึ่งมีฐานความคิดมาจากเศรษฐกิจกระแส - หลัก อันเป็นตัวกำหนดทิศทางในการพัฒนามากกว่า 30 ปี ณ จุดนี้ จึงเกิดกระแสแนวคิดใหม่ในการพัฒนาเศรษฐกิจเพื่อเป็น ทางเลือกให้แก่สังคมไทย
“เศรษฐกิจพอเพียง” เป็นแนวคิดหนึ่งในการพัฒนาเศรษฐกิจที่ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางจากประชาชนทุกหมู่เหล่า หลังจากที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงได้ให้พระราชดำรัสไว้ เมื่อวันที่ 4 ธันวาคม พ.ศ. 2540 โดยมีเป้าหมายให้สามารถพึ่งพาตนเองได้ ทั้งนี้นอกจากจะเป็นแนวคิดที่มีความโดดเด่นและได้รับการกล่าวถึงมากที่สุดแล้ว ยังมีนักวิชาการอีกหลายท่านได้นำไปตีความและขยายความแนวคิดนี้ออกไปอย่างมากมาย
|
|
จากวิกฤตภาวะทางเศรษฐกิจส่งผลกระทบต่อความเป็นอยู่ของ ประชาชนในประเทศ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงมิได้ นิ่งนอนใจกับปัญหาที่เกิดขึ้น หากแต่พระองค์ทรงตระหนักและ ห่วงใยในทุกข์สุขชองราษฎรไทยเป็นอย่างยิ่ง ดังนั้น ในวัน เฉลิมพระชนมพรรษาที่ 4 ธันวาคม พ..ศ. 2540 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจึงมีพระราชดำรัส เรื่อง “เศรษฐกิจพอเพียง” ขึ้น ทั้งนี้ พระองค์ทรงใช้การยกตัวอย่างของการดำเนินชีวิตของบุคคลแต่ละคน
เป็นการปูพื้นฐานให้เห็นภาพอันเป็นที่มาของการเกิดปัญหาทางเศรษฐกิจ อีกทั้งพระองค์ทรงให้สติในทางกลับไปทบทวนการพัฒนาประเทศที่ผ่านมา เห็นได้จากพระราชดำรัสที่ว่า
“การเป็นเสือนั้นไม่สำคัญ สำคัญอยู่ที่เรามีเศรษฐกิจแบบพอมีพอกิน
แบบพอมีพอกิน หมายความว่า อุ้มชูตัวเองได้ ให้มีพอเพียงกับตัวเอง
อันนี้ก็เคยบอกว่าความพอเพียงนี้ไม่ได้หมายความว่า ทุกครอบครัวจะต้อง
ผลิตอาหารของตัว จะต้องทอผ้าใส่เอง อย่างนั้นมันเกินไป แต่ถ้าในหมู่บ้าน
หรือในอำเภอจะต้องมีความพอเพียงพอสมควร บางสิ่งบางอย่างที่ผลิตได้
มากกว่าความต้องการก็ขายได้ แต่ขายในที่ไม่ห่างไกลเท่าไหร่ ไม่ต้องเสียค่า
ขนส่งมากนัก”
(พระราชดำรัสเนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา : 4 ธันวาคม 2540)
พระองค์ทรงขยายความหมายของเศรษฐกิจพอเพียง และทรงแนะวิธีแก้ไขไม่ว่าจะเป็นคนรวย หรือคนจนที่กำลังเผชิญวิกฤตการณ์นี้ หลังจากนั้น แนวความคิดเรื่อง “เศรษฐกิจพอเพียง” ได้รับการขานรับและนำไปปฏิบัติใช้กับหน่วยงานต่าง ๆ หลายหน่วย แต่อย่างไรก็ดี ยังมีคนบางส่วนที่ไม่เข้าใจแนวคิด และนำไปตีความหมายที่ผิด รวมถึงคนโดยส่วนใหญ่ยังเข้าใจว่าเศรษฐกิจพอเพียงเป็นเรื่องของเกษตรกรเท่านั้น ทั้งที่แนวพระราชดำรัวเศรษฐกิจพอเพียงนี้ สามารถนำไปประยุกต์ใช้กับประชาชนที่ประกอบอาชีพอื่นๆ ได้ ดังนั้น ในวันเฉลิมพระชนมพรรษา ปี พ.ศ. 2541 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงมี
พระมหากรุณาธิคุณ อธิบายแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงอีกครั้งหนึ่ง
|
|
 สรุป
จากประวัติความเป็นมาของระบบเศรษฐกิจไทยที่กล่าวในข้างต้น เราจะมองเห็นเส้นทางการพัฒนาของประเทศ โดยเฉพาะระบบเศรษฐกิจมาตลอด ผลจากการพัฒนาที่เร่งรีบส่งผลกระทบต่อการเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตและวัฒนธรรมไทยในอดีตไปสู่รูปแบบการดำรงชีวิตแบบใหม่ กล่าวคือ ในอดีต ชาวบ้านมีความเป็นอยู่ที่เรียบง่าย ผลิตเพื่อพอใช้ในครัวเรือน เหลือจึงนำออกมาจำหน่ายจ่ายแจก ชาวบ้านมีความสามารถที่จะอยู่ได้ด้วยตนเอง ไม่จำเป็นต้องพึ่งพาอาศัยปัจจัยภายนอก มีความเอื้ออาทรช่วยเหลือ เกื้อกูลกันในชุมชนหรือหมู่บ้าน แต่เมื่อสภาพสังคม เศรษฐกิจและสิ่งแวดล้อมเปลี่ยน ประเทศไทยรับแนวคิด และความเป็นประเทศตะวันตกเข้ามาโดยลืมมองรากฐาน ดั้งเดิมและภูมิปัญญาแบบไทย ๆ ทำให้การพัฒนาประเทศ ค่อนข้างสั่นคลอน ไม่แข็งแรง ชาวบ้านเองก็ไม่สามารถ พึ่งตนเองได้เหมือนเดิม ซึ่งนอกจากจะเผชิญกับปัญหา ทางสิ่งแวดล้อม เปลี่ยนการทำมาหากินเริ่มยากลำบาก ยังต้องเจอกับปัญหาหนี้สินต่าง ๆ มากมาย ซึ่งสิ่งเหล่านี้อาจสะท้อนออกมาให้เห็นเด่นชัดในกลุ่มชนชั้นล่าง
แต่ในความเป็นจริง ปัญหาเหล่านี้ส่งผลกระทบต่อคนทุกระดับชั้นในประเทศ แต่เป็นลักษณะน้ำซึมบ่อทราย มองไม่เห็นปัญหาที่เกิดขึ้น กระทั่งวันหนึ่ง ปัญหาที่สะสมมานานเกิดปะทุขึ้นเหมือน “ระเบิดภูเขาไฟ” ในรูปของพิษเศรษฐกิจหรือที่เรียกว่า “วิกฤตการณ์เศรษฐกิจฟองสบู่แตก” ก่อความเดือดร้อนทั่วประเทศ เกิดการตื่นตัวและหันมาทบทวนทิศทางการพัฒนาเศรษฐกิจครั้งใหม่ ในขณะเดียวกันก็มีนักวิชาการบางกลุ่มเสนอทางเลือกในการพัฒนาประเทศ เกิดกระแสแนวคิดเศรษฐศาสตร์ทางเลือก ปฏิเสธการพัฒนาในกระแสหลัก และหันไปเน้นศักยภาพชุมชนอันเป็นรากฐานสำคัญ
สำหรับ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำริไม่ได้เกิดขึ้นมาเพื่อแก้ไขปัญหาเศรษฐกิจเฉพาะหน้าเท่านั้น หากแต่เป็นการเตือนสติให้ประชาชนชาวไทยได้ดำเนินชีวิตในรูปแบบที่สอดคล้องและเหมาะสม หันกลับไปฟื้นภูมิปัญญา ยึดหลักในการเดินทางสายกลาง และสามารถพึ่งตนเองได้
|
|
 แบบประเมินตนเองหลังเรียน
คำชี้แจง ให้นักเรียนเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงคำตอบเดียว
1. ข้อใดคือพัฒนาการของระบบเศรษฐกิจในยุคสังคมเก็บของป่าล่าสัตว์
1. พึ่งพิงธรรมชาติ มีชีวิตเร่รอน ตัดต่อสัมพันธ์ในวงแคบ
2. เรียนรู้การเพาะปลูก เลี้ยงสัตว์ เกิดระบบแลกเปลี่ยน
3. เกิดระบบเศรษฐกิจ เสรีนิยม และสังคมนิยม
4. สังคมบริโภค พึ่งพิงวัตถุดิบจากภายนอก เกิดระบบแบ่งหน้าที่ทำงาน
2. ระบบเศรษฐกิจของไทยเปลี่ยนจากเศรษฐกิจเพื่อยังชีพ มาเป็นเศรษฐกิจเพื่อการค้าในสมัยใด
1. สมัยสุโขทัย
2. สมัยอยุธยา
3. สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นก่อนสนธิสัญญาเบาว์ริง
4. สมัยหลังสนธิสัญญาเบาว์ริง
3. ที่มาของปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงคือข้อใด
1. วิกฤตการณ์เศรษฐกิจโลก
2. ความล้มเหลวในการบริหารกิจการบ้านเมืองของรัฐบาล
3. กระแสพระดำรัสของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
4. ถูกทุกข้อ
4. ข้อใดไม่ใช่ปัญหาของการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมไทยที่ผ่านมา
1. ความไม่เท่าเทียมกันของรายได้ 2. ขาดปัจจัยการผลิตพื้นฐาน
3. หนี้สินเพิ่ม / สัดส่วนเงินออมลด 4. ค่านิยม ศีลธรรม จรรยาบรรณเสื่อมลง
5. ข้อใดเป็นเป้าหมายของการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศไทย
1. พัฒนาเทคโนโลยีให้ก้าวทันโลกยุคโลกาภิวัฒน์
2. พัฒนาการค้าให้เจริญก้าวหน้าทัดเทียมประเทศเพื่อนบ้าน
3. พัฒนาคนให้พออยู่พอกิน อยู่ดีมีสุข
4. พัฒนาการทหารให้เข้มแข็ง เพื่อป้องกันศัตรูรุกลาน
6. “เศรษฐกิจฟองสบู่แตก” เกิดในปี พ.ศ. ใด 
1. พ.ศ. 2538
2. พ.ศ. 2540
3. พ.ศ. 2541
4. พ.ศ. 2545
7. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงสร้างความสนใจให้กับประชาชน โดยการตั้งชื่อโครงการแปลก ๆ
ให้เกิดความสนใจ เช่น โครงการแก้มลิง โครงการน้ำเสียไล่น้ำดี เป็นวงจรพัฒนาเศรษฐกิจพอเพียงใน
ข้อใด
1. Awareness
2. Interest
3. Trial
4. Adoption
8. พระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา
23 ธันวาคม 2542 พระองค์ทรงอธิบายความเป็นมาของเศรษฐกิจพอเพียงไว้ว่าอย่างไร
1. เศรษฐกิจสมัยก่อนเป็นเศรษฐกิจพอเพียงเหมือนกันแต่ค่อย ๆ พัฒนาขึ้นมา
2. พอมีพอกินของตัวเองนั้นไม่ใช่เศรษฐกิจพอเพียง
3. พอมีพอกินเป็นการเริ่มต้นของเศรษฐกิจ
4. ถูกทุกข้อ
9. แนวพระราชดำรัส เศรษฐกิจพอเพียงเป็นเรื่องของเกษตรกรเท่านั้น นักเรียนเห็นด้วยหรือไม่
1. ไม่เห็นด้วย เพราะสามารถนำไปประยุกต์ใช้กับประชาชนที่ประกอบอาชีพอื่น ๆ ได้
2. ไม่เห็นด้วย เพราะพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวไม่เฉพาะเจาะจะให้นำไปใช้กับใคร
3. เห็นด้วย เพราะเกี่ยวกับการประกอบอาชีพเพราะปลูก เลี้ยงสัตว์
4. เห็นด้วย เพราะเกษตรกรเป็นอาชีพหลักของประเทศ
10. “อันนี้เคยบอกว่า ความพอเพียงนี้ไม่ได้หมายความว่า ทุกครอบครัวจะต้องผลิตอาหารของตัว จะต้องทอผ้าใส่เอง อย่างนั้นมันเกินไป แต่ว่าในหมู่บ้านหรือในอำเภอ จะต้องมีความพอเพียงพอสมควร บางสิ่งบางอย่างที่ผลิตได้มากกว่าความต้องการก็ขายได้ แต่ขายในที่ไม่ห่างไกลเท่าไหร่ ไม่ต้องเสียค่าขนส่งมากนัก” พระราชดำรัสเนื่องในโอกาสวันเฉลิม พระชนมพรรษา : 4 ธันวาคม 2540 องค์นี้ชี้ให้เห็นอะไรและสามารถขยาย
1. เศรษฐกิจพอเพียงห้ามไม่ให้มีการซื้อขาย
2. เศรษฐกิจพอเพียงเริ่มที่ชุมชนก่อน
3. เศรษฐกิจพอเพียงต้องดำเนินการเองทุกอย่างในครอบครัว ขายไม่ได้
4. เศรษฐกิจพอเพียงต้องเริ่มที่ตนเองก่อน ไปสู่เครือข่ายชุมชน
|
